Kfar Chabad

Kfar Chabad, ‘dorp van wijsheid (Chochma), kennis (biena) en verstand (da-at)’, is een dorp in Israël in de Lod vallei, op 20 minuten afstand van Tel Aviv.

Het is het centrum in Israël van de Chassidische Chabad Lubavitch beweging, waarvan het hoofdkwartier zich in Brooklyn, New York bevindt. Het dorp werd gesticht na de Israëlische onafhankelijkheidsoorlog in 1948 (5708) op initiatief van rabbijn Harayatz, de zesde Rebbe van de Chabad Chassidiem.

In het begin diende het dorp vooral voor de opvang van uit Rusland gevluchte Chabad Chassidiem. Later werd het op aanwijzing van de zevende Rebbe, rabbijn Menachem Mendel Schneerson, een centrum voor Joods onderwijs met diverse instituten voor immigranten uit Jemen, Marokko en Europa. Het doel is de kinderen een echte Joodse opleiding te geven in een openlijke religieuze sfeer.

Tegenwoordig wonen in Kfar Chabad zo'n 800 gezinnen en zijn er diverse instituten voor alle leeftijden en van verschillende educatieve stromingen. Er komen studenten van over de hele wereld voor een diepgaande studie van de Joodse bronnen.

Oholei Torah

Oholei Torah is het cheider, de jongensschool, in Kfar Chabad geleid door rabbijn Ben Zion Vishedsky. De school is gevestigd in het Beth Tsjvot Hasjeem, ‘gebouw van G-ds Leger’, waar kinderen van heinde en ver naar toekomen. Naast onderwijs krijgen de jongens tussen de middag een eenvoudige warme maaltijd, of hun ouders dat nu kunnen betalen of niet. Op de school zitten nu zo'n 300 jongens in de leeftijd van vier tot dertien jaar.

De klas begint aan een oorverdovend welkomstlied. In een kartonnen doos ligt speelgoed. “Ik vecht ervoor dat alles er zo goed mogelijk uitziet”, zegt Ben Zion. “Ouders van grote gezinnen kunnen de opleiding niet altijd betalen, maar daarop selecteer ik niet. Omdat onze school een goede basis biedt voor de jeshiva - de hogere talmoedschool in het centrum van Kfar Chabad - sturen veel ouders hun kinderen er naar toe. We hebben een aanvraag voor het dubbele aantal leerlingen”, stelt Ben Zion vast. Daarvoor is de school te klein, en hoewel het vooralsnog aan geld ontbreekt, heeft hij plannen voor de verbouw en renovatie van de school.

Nederland

Er is - naar het voorbeeld van het psychiatrisch centrum in Kfar Shaul in Jeruzalem - een Nederlands-Israëlisch steunfonds opgericht: de Stichting Vrienden van Ben Zion, waarin de joodse gemeenschap in Nederland met uiteenlopende kerken samenwerkt. In zijn werkkamer licht Ben Zion toe: “Onze leraren geven o.a. talmoedlessen, waardoor ze kinderen leren wat je nodig hebt voor het leven. Houden van je medemens, elkaar niet haten, met liefde en zonder egoïsme voor elkaar zorgen. We vragen om hulp omdat we weten dat het werk dat we doen tenslotte goed is voor iedereen.”

Achttien minuten

Terwijl de kinderen onder leiding van leerlingen van de hoogste klas in de gezamenlijke eetzaal van de school Poerim vieren, bakken de werknemers van de matsebakkerij Kfar Chabad al ongezuurde matses, waarvan een deel nog voor het acht dagen durende Pesachfeest over de hele wereld zal worden geëxporteerd. De matses worden met de hand gebakken. Ben Zion: “Bij de uittocht uit Egypte hadden de Israëlieten toch ook geen machines”.

Dat de matses koosjer worden gebakken, spreekt voor zich. Om te voorkomen dat het deeg rijst, is ook voorgeschreven dat de matses binnen achttien minuten nadat er water bij het meel is gedaan, in de houtgestookte oven worden gebakken. Daarna maakt men de bakkerij telkens helemaal schoon. Anders zouden kruimels meel met water kunnen rijzen. Een oudere man weegt meel af en voegt er een afgepaste hoeveelheid water bij. Jongens van een jaar of twintig staan in witte broek en een wit T-shirt aan tafels, een keppel op hun hoofd. Ze rollen, kneden, maken de matses rond. Dan leggen weer andere jongens de paasbroden op lange stokken, die in een gloeiende oven worden geschoven. Binnen een paar minuten komen ze er goudbruin uit.

Rijpe vruchten

Ook is er nog de etrogplantage. De kwekerij strekt zich uit over enkele kilometers. De planten staan in vakken onder een dunne, zwarte doek die de vruchten beschermd tegen de felle zon. De rijpe vruchten zijn geplukt. Een etrog is een citrusvrucht die de joden tijdens het loofhuttenfeest gebruiken. De vrucht, die een aangename geur verspreidt, heeft met een beetje fantasie de vorm van en staat symbool voor het hart. “Je moet G-ds geboden ook met je hart doen”, verklaart Ben Zion. De vrucht is niet voor consumptie bedoeld. Een beetje etrog kost al gauw honderd euro. En hoe gaver de vrucht, hoe duurder.

Uit de buurt

Buiten de stad, na ruim een kilometer platteland zijn we in Kfar Chabad II waar de meisjes studeren. De vraag dringt zich op: waarom hier, terwijl de scholen en internaten voor jongens zich in Kfar Chabad zelf bevinden? Men legt uit dat de halacha, de joodse wet, heeft voorgeschreven dat meisjes en jongens bij elkaar uit de buurt moeten studeren, om seksuele contacten tussen ongehuwde jongens en meisjes te voorkomen. “Het huwelijk is voor ons de hoeksteen van de samenleving”.

Na het middagmaal zegt Ben Zion enkele gebeden. “Voor alles wat we eten of drinken bidden we van tevoren. Dat doen we meestal in stilte, voor onszelf. Of het een snoepje, een brood of een bord soep is, wij bidden ervoor”.